/1f345355698db2e13ac178c657978bfd4200a142/53616c7465645f5f43d313873c375a05e2d50c0a6e87758039bd08f470571282e71eaad6a55603085b0a21047b46ccdda7eec91b7ea26b1859841e2907788321ff0d15620b720884d4f010319acb83d559e66f344f8d41d601e60d4da0c8eabf6b8ffc40e1c13fa49fa88f56c6b583d0.png "csa")
Artık okuduğum kitaplardan ufkumu açan, düşündüren, akılda kalıcı ve enteresan bölümleri arada bir paylaşmaya karar verdim. Bunu aslında bencilce bir nedenden, bazı şeyleri kendim pekiştirmek, unutmamak amacıyla yapıyorum ama sanırım aranızdan yararlanacaklar olacaktır.
Deney:
Bir grup ekonomist şuan adını hatırlamadığım bir üniversitede öğrencilerle bir deney yapıyor. Deneyde öğrenciler; işveren ve işe alınacak çalışanlar olarak iki gruba ayrılıyor. İşe alınacaklara para karşılığı, işe alınmalarında yardımcı olacak bir test için eğitim vermeyi öneriyorlar. Bu eğitimi alıp almamalarından bağımsız olarak her birine rastgele yeşil veya mor bir renk atıyorlar. İş verenlerden ise işe alım süreçlerini yürütmeleri isteniyor. İşe aldıkları her eğitimli çalışan için 1 dolar kazanırken, işe aldıkları her eğitim almayı reddetmiş çalışan için de 1 dolar kaybediyorlar. İş verenlere, çalışmak için başvuranlar hakkında yalnızca hangi renk atandığı ve test sonuçlarının bilgisi veriliyor.
Sonuçlar:
23 tur aynı şekilde test tekrarlandı. Her tekrarda yeşil ve mor renkler rastgele atandı. Fakat ilk turdan sonra değişik bir durum gözlenmeye başladı. Çünkü işverenler ilk turdan veri elde etmişlerdi. Ve bu verilere göre yeşil renk atanmış olan çalışanların testlerde daha iyi sonuç aldıklarını ve eğitimli olduklarını keşfettiler. Renkler ilk başta rastgele dağıtılmış olduğu halde enteresan şekilde yeşil renklilerin eğitim almaya daha çok meyilli olduklarını düşünmeye başladılar. Bundan sonra test sonucu düşük olan yeşilleri bile daha çok işe alma eğiliminde davranırken, test sonucu yüksek olan morları bile işe almakta daha az istekli davranmaya başladılar. Elbette çalışanlar her tur sonunda mor ve yeşillerin işe alınma oranlarını görebiliyorlardı ve buna göre tepki verdiler. Yeşiller eğitim için yatırım yaparken, morlar gittikçe daha da çok bu fikire soğuk bakmaya başladı. Mor oldukları için işe alınma olasılıklarının düşüklüğünü fark ederek para kaybetme riskine girmek istemediler boşu boşuna. Sonuçta çok garip bir kısır döngüye girildi. Morlar "zaten işe alınmıyoruz, yatırım yapmam." İş verenlerse "işe almam çünkü eğitime yatırım yapmıyor" kafasına girmişti.
Kitap - Hayatın Mantığı
Yazar - Tim Harford
Bölüm - Mantıklı Irkçılığın Tehlikeleri
Devamında ırkçılığın mantığını daha da derin irdeleyen örnekler veriyor. Birebir Amerika'daki ırkçılık üstünden bir deneyle çok daha çarpıcı sonuçlar ortaya koyuluyor. En saçma görünen şeylerin arkasında bile eksik veya hatalı da olsa bir mantık vardır. Irkçılığı da ikiye ayırıyor yazar. Mantıklı ırkçılık (İstatistikler üzerinden hareket eden) ve bağnazlık olan bu direk keyfe bağlıdır, hiçbir dayanak olmadan bir siyahiyi işe almamaktır.) Bölümü komple okursanız çok daha iyi anlaşılacaktır. Kitabı okumanızı öneririm. Başka bir bakış açısı, yeni bir perspektif kazandırıyor pek çok konuda, düşündürüyor ve hatta eğlendiriyor...