/813bea41f58024549d039044b2cac7ec63903d80/53616c7465645f5fbbf62c7ed4873ddad3f59008d05f5c422feed7adb1f3ec9a4575be2d2dba1837a7cd993558c938933db93e73ba34a1ef19f81ce2a03a7c75477dbed5651739b7580b4c6fac61de835f6d9c7ab92510904576380da7e77cd95d67e70017686584442eebbd12c8c4d0.png "adem_a19")
Akşemseddin : ( 1389 – 1459 ) Hastalıklar insandan insana¸ gözle görülmeyecek kadar küçük tohumlar vasıtasıyla geçer.” görüşünden hareketle¸
bilim tarihinde “mikrop ve bulaşma” tezini ortaya attı. Mikrobu tarif ederek vücuda girdikten sonraki kuluçka ve gelişim dönemlerini açıkladı.
Bununla ilgili olarak 17 sayfadan oluşan “Maddetü'l-Hayat” adını verdiği risalede (kitapçıkta) şu neticeye vardı: “Marazların (hastalıkların) insanlarda
teker teker peyda olduğunu (ortaya çıktığını) zannetmek yanlıştır. Hastalık insandan insana bulaşmak suretiyle geçer. Bu bulaşma gözle görülemeyecek
kadar küçük¸ lâkin canlı tohumlar vasıtasıyla olur… Cümle marazların (hastalıkların)¸ sûret-i nev'iyyesi hasebiyle (çeşitli suretleri bakımından)
nebât ve hayvanlarda olduğu gibi tohumları ve asılları vardır¸ ot tohumu ve ot kökü gibi
” Akşemseddin¸Bunu bildirdiginde mikroskop henüz icat edilmemişti.
Avrupa'da mikroptan bahseden İtalyan Doktor Giroloma Fracastoro'dan (1478-1553) 100 yıl önce; mikroskop gibi modern bilimin alet ve imkânlarını kullanarak ve uzun yıllar süren deney ve gözlemlerine dayanarak “mikrobu bulan kişi” olarak yıllar boyu propagandası yapılan Fransız kimyacısı ve biyoloji bilgini Louis Pasteur'den (1822-1895) 400 yıl önce ve modern mikrobiyolojinin kurucusu olarak kabul edilen Alman Doktor Robert Koch'tan (1843-1910) 450 yıl önce mikrobu tanımlamış ve teşhisini koymuştu.
Kaynaklar TSMK¸ Hazine¸ nr. 552¸ vr. 1b; Türkiye Kütüphaneleri ¸ İstanbul¸ 1984¸ s.139-140; Bursalı Mehmed Tahir¸ Osmanlı Müellifleri¸ İstanbul¸ 1333¸ c.1¸ s.12-14; Şevki Osman Uludağ¸ Kültür Bakanlığı Yayınları¸ Ankara¸ 1991¸ s.186; Bedi N. Şehsuvaroğlu¸ A. E. Demirhan¸ G. G. Cantay¸ ¸ Bursa¸ 1984¸ s.47¸ 62; Kaynaklar: Süheyl Ünver¸ İstanbul Risaleleri¸ c.1¸ s. 404¸ c. 2¸ s. 139¸ İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları¸ İstanbul¸ 1995; Adnan Adıvar¸ Osmanlı Türklerinde İlim¸ İstanbul¸ 1982¸ s. 50-51; A. İhsan Yurd¸ Fatih'in Hocası Akşemseddin¸ İstanbul 1972; Ekmeleddinİhsanoğlu¸ “Osmanlı Bilim Literatürü”¸ Osmanlı Medeniyeti Tarihi¸ İstanbul¸ 1999¸ c.2¸ s.381; Orhan F. Köprülü¸ Mustafa Uzun¸ İstanbul¸ 1989¸ c.2¸s.299-302; Mehmet Bayrakdar¸ Ankara¸ 2007¸ s.245; Şerafeddin Gölcük¸ Enver Şengül¸ Nehir Ağırseven¸ Yeni Asya Yayınları¸ İstanbul 1987¸ s.16-19.
/8908f8c8cb7569e758964e1db02665b08352da50/53616c7465645f5f6b50a171aa041fb32440067099fbd11cfc946e6ba9deea199d1530238fa09e1d510b2c10bb2f982c51e7b5fbe456d63f973444e4b56bc67eb0474f069d2c21a9e8caa338cbf8bba47fd286bb233c27d08a05891de0a323327202155ca7ba0108b0915d6f92c6d874.png)